Türkiye Siyasetinde Ordunun Rolü: Asker-Sivil İlişkileri, Güvenlik Sektörü ve Sivil Denetim

Asker-Sivil İlişkileri, Güvenlik Sektörü ve Sivil Denetim

AÇILIŞ

Ulrike Dufner Militarizm: Semboller ve iktidar Değerli misafirler, değerli konuşmacılar, Türkiye Siyasetinde Ordunun Rolü başlıklı konferansımıza hoş geldiniz.

iki gün boyunca Türkiye’nin demokratikleşme yolunun ortasında kocaman bir kaya gibi duran ordu-siyaset ilişkisi üzerine değerli araştırmacıların çalışma sonuçlarını ve bu kayanın kaldırılmasına yönelik önerilerini dinleme firsatına sahip olacağız. Değerli konuşmacılarımız, bizimle bu konferansta bilgilerinizi paylaşacağınız ve yol göstereceğiniz için şimdiden çok teşekkür ederim. Bu açılış konuşmasını hazırlarken bilimsel literatüre bakarak Almanya ve çeşitli Avrupa üye ülkelerinin ordu-siyaset veya daha geniş bir bakışla ordu-siyaset ve kamusal alan üzerine yürütülen tartışmalarını yakalamaya çalıştım.

Kendimi birdenbire katıldığım eski tartışmaları hatırlarken buldum ve yeni gelişmeler ve bunlarla ilgili tartışmalardan çok etkilendim. Ama bir adım geri attığımda ve Türkiye’nin bu konuda dopdolu gündemine bakmaya çalıştığımda Almanya’daki tartışmalar “lüks tartışmalar haline dönüşüyor”. Bu konuda araştırma yürüten Herfried Münkler’e göre Alman toplumunu bir “post-heroic toplumu” -bir post kahraman toplumu- olarak sıfatlandırabiliriz. Kahramanları reddeden bir toplum hem sivil hem de askeri ölüyü kabul etmez. Yani Afganistan’da savaşan Alman ordusuna ait ve Afgan sivil halkına ait ölüleri kabul etmez. Kahramanları reddeden bir toplum ordunun ölüsüne şehit demez. Ama, yine de ölümlerinin bir manası olmalıdır: Bugünkü Almanya’da ordu-siyaset-kamusal alan konulu bilimsel ve siyasi tartışmalar; Eylül 2009 ayında Berlin’de -yani başkentte- görev sırasında ölen askerler için açılan anıt ile ilgili idi.

İkinci tartışma konusu ise genç askerlerin yemin törenlerini nerede yapacakları idi? Kışlalarında mı yoksa 1996’dan beri giderek artan bir şekilde olduğu gibi kamuoyu önünde mi? Örnek olarak bu sene yemin töreni Reichstag binasının -yani meclis binasının- önünde yapıldı. 6 Türkiye Siyasetinde Ordunun Rolü Tartışılan bir diğer nokta, bu yemin törenlerinin özellikle 20 Temmuz tarihinde düzenleniyor olması ile ilgili. 20 Temmuz 1944 tarihinde Alman ordusu Wehrmacht’ın birkaç subayı Hitler’e yönelik bir suikast girişiminde bulundu.