OYAK RAPORU

ASKERLERİN HOLDİNGİ:

Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK)6 Ordunun OYAK üzerinden bizatihi kolektif bir sermaye grubu olarak hareket etmesi, Türkiye'de militarizasyonun önemli bir veçhesini oluşturmaktadır.

Yasal statüsü, idari yapısı, faaliyetleri açısından OYAK nedir? Bir holding yapısı olarak OYAK'ın yatırımları, mali boyutu ve gücü nedir? OYAK'ı Türkiye'nin en büyük holdinglerinden biri haline getiren faktörler nelerdir? OYAK gibi bir yapının varlığının yarattığı sonuçlar nelerdir? Bunlar, bu alt bölümdeki rehber sorularımız olacak.
OYAK, cumhuriyet tarihinin 27 Mayıs 1960'ta gerçekleştirilen ilk askeri darbesinin hemen ardından, 3 Ocak 1961'de Milli Birlik Komitesi tarafından kabul edilen 205 Sayılı Yasa ile kurulmuştur.7 Yani varlığını olağandışı bir dönemin yasama faaliyetine borçludur; buna rağmen, söz konusu yasa Türkiye tarihinin en dokunulmaz yasalarından biri konumunda olduğu gibi, OYAK'ın varlığı da o günlerden bugünlere olağanlaştırılmıştır.8

27 Mayıs darbesinin toplumsal destek tabanını oluşturan kesimlerden askerler, bürokrasi, entelijansiya ve dönemin burjuvazisi, OYAK'ın kurulma sürecini -her biri farklı rasyonellerle de olsa- desteklemiş ve ilk dönemde yetkili kurullarda görev almışlardır. Dönemin askeri iktidarı, OYAK Kanunu'nu şu şekilde gerekçelendirmiştir: Ordu mensuplarına emekli olduklarında "ancak mütevazı geçim şartları" sağlanabilmesi, "kendi içtimai seviyelerine uygun bir hayat seviyesi temin edememe"leri sebebiyle ve "istikbal endişesinden kurtularak maddi ve manevi huzura kavuşmaları" için OYAK kanunu hazırlanmıştır. Bu gerekçeler, Türkiye'de ordu mensuplarının kendilerini "ayrıcalıklı bir zümre olarak görme" hallerini yansıtmaktadır.9