SONUÇ: SORUNLAR VE ÖNERİLER

Türkiye'de ordunun "özerk" bir aktör, pretoryen bir güç olarak var olmasının salt siyasal alanda değil, kültürel, ideolojik, toplumsal ve iktisadi alanlarda da sonuçları vardır. Bu raporda iktisadi alana odaklanılmış, Türkiye'deki askeri-iktisadi yapının çözümlemesi yapılmıştır. Türkiye'deki askeri-iktisadi yapı üç ayak üzerinde yükselmektedir.

Hiç şüphesiz siyasal, yasal-idari, ideolojik, kültürel, iktisadi vb. alanlarda yaşanan militarizasyon süreçleri birbirlerinden kopuk değildir, tam tersine topyekûn bir militarizasyonun ayaklarıdır. Taha Parla'nın151 işaret ettiği gibi "ekonominin bu kadar kolay militaristleşmesi" "militaristleşmenin tohumlarının çok daha eski dönemlerde atılmış" olmasıyla yakından ilgilidir. "Elbette ekonominin militaristleşmesi" en nihayetinde "kültürel ve ideolojik" ve siyasal "militarizmi meşrulaştırır ve yeniden üretir. Çember tamamlanmıştır. […] Normal olmayan bir durum içselleştirildi ve yüceltildi".

Demokratik bir sosyopolitik ve sosyoekonomik hayat bu alanların demilitarizasyonu gerçekleşmeden mümkün değildir. Türkiye'deki mevcut askeri-iktisadi yapının bu anlamda dağıtılması, hem ordunun, en azından dış güvenlikle sınırlı asli işlevinin sınırlarına geri çekilmesi anlamında, hem de militarizmin üretimine katkıda bulunan "sivil" yaşam alanlarının gerçek anlamda demokratikleşmesinin önünü açması açısından gerekmektedir. Sonuç bölümünde, Türkiye'de askeri-iktisadi yapının her bir ayağının bu perspektiften yarattığı sorunlara ve orta-uzun vadeden kısa vadeye doğru yayılabilecek çözüm önerilerine yer vereceğiz.

TÜRKİYE'DE OYAK'IN, YANİ ASKERLERİN BİR HOLDİNGİNİN OLMASININ YARATTIĞI SORUNLAR:

1. Orduların dış güvenlikle sınırlı kendi asli işlevlerinin dışındaki alanlarda bir güç olarak var olmaları, çağdaş demokrasinin asgari gerekliliklerine aykırıdır. OYAK normal bir durum değildir.

2. Askerlerin holdingi OYAK, Türkiye'de askeri bürokrasinin kendi içine kapalı ve kendi kendini yeniden üreten bir toplumsal zümre halinin pekişmesine yol açmakta, bu da pretoryen ordu modelini güçlendirmekte ve normalleşmeyi engellemektedir.

3. OYAK'ın temsil ettiği büyük ekonomik pasta ve bu pastanın nimetlerinin eşitsiz dağıtıldığı inancı, bu pastadan pay alma konusunda ordu içinde yeni çatışmaları tetiklemektedir.

4. OYAK'ın varlığı üzerinden TSK, sosyoekonomik iktidar ilişkilerinin içine daha fazla çekilmekte ve bu ilişkilerde açıkça ve doğrudan bir taraf olarak yer almaktadır. Bu, OYAK'ın ortakları için haksız bir avantaj, rakipleri için de dezavantaj demektir. Orduları dar sosyopolitik ve sosyoekonomik iktidar ilişkilerinin içine çeken pratikler, bu alanların militarizasyonunu pekiştirirken demokratikleşmenin önünde engel teşkil etmektedir.