Tweet

Sonuç

Militarizm, orduyla ilgili uygulamaları ve normları yücelten bir dizi fikir ve yapıdır. Bu anlamda, militarizasyon, bir kişi ya da nesnenin yavaş yavaş ordu tarafından kontrol altına alındığıyla ilgili adım adım gelişen bir süreçtir. “Sivil yaşamda, siyasette, ekonomide ve halkın kendi anlayışlarında askeri gücün etrafını saran kamusal tartışmalarda “normallik” söylemine ulaşıldığında, militarizasyon başarılı olur.”[18]

Bilhassa geç modernleşen ülkelerde militarizayonun oluşmasında askeri şirketlerin büyük payı olduğu görülmektedir. Ordunun ekonomik ve siyasi hayatta geriletilmesinin ve ordu üzerinde sivil otorite kurulmasının bir çok yolu vardır.

Robert Dahl, ordunun demokratik bir şekilde yönetilebilmesi için iki koşulun gerekli olduğunu belirtir. “Birincisi, ordunun sivil otorite tarafından denetlenmesi; ikincisi ise, orduyu denetleyen sivil otoritenin demokratik sürece tabi olmasıdır”[19]. Yine Dahl’a göre; demokratik devletler ordunun askeri müdahale yapmasını önlemek için dört önlem alabilirler: birinci olarak ordularını lağv edebilirler, ikinci olarak, ordularının denetimlerini yerel yönetimlere verebilirler, üçüncüsü, ordu demokratik yönetime inanan kişilerden oluşturulabilir, son olarak da subaylar yönetim yanlısı olarak doktrine edilebilirler.

Türkiye’de ise ordu uzun yıllardır ortak olduğu ve yönetiminde olduğu şirketler ile ekonomide, silahlı gücüne dayanarak da siyasette etkin konumda olmuştur. Ancak 2000’li yıların ikinci yarısından itibaren güçlü bir iktidar karşısında siyasette etkinliğini yitirmiş görünmektedir. Ekonomik etkinliği için de siyasetin müdahalesinin -OYAK Yönetimine müdahale etme dahil- olacağı değerlendirilmektedir.

Türkiye’de ordunun ekonomi ve siyaset dışına çekilmesinin iki koşulu vardır. Ya güçlü bir siyasi iktidar orduyu kontrol altında tutacak, ya da tüm koşulları ile gelişen bir liberal demokrasinin sivil siyasi kurumları orduyu denetleyecek ve kontrol altına alacaklardır.

[1] Milbus: Military Business

[2] Davıd, D., Kırkpatrıck, New York Times, 17 February 2011, “Egyptians Say Military Discourages an Open Economy”, (Çevrimiçi)

http://www.nytimes.com/2011/02/18/world/middleeast/18military.html, 8 Mayıs 2016.

[3]Abigail, Hauslohner, The Washington Post, 16 Mart 2014, “Egypt’s military expands its control of the country’s economy”, (Çevrimiçi) https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/egyptian-military-expands-its-economic-control/2014/03/16/39508b52-a554-11e3-b865-38b254d92063_story.html, 8 Mayıs 2016.

[4] Nimrod Raphaeli, “Egyptian Army’s Pervasive Role In National Economy”, The Middle East Media Research Institute (MEMRI), 29 July 2013, (Çevrimiçi)

http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/7313.htm, 8 Mayıs 2016.

[5] Shana Marshall ve Joshua Stacher, “Egypt’s Generals and Transnational Capital”, Middle East Research and Information Project, MER 262, Spring 2012, Volume: 42, (Çevrimiçi)

http://www.merip.org/mer/mer262/egypts-generals-transnational-capital, 8 Mayıs 2016.

[6] Zeinab Abul-Magd, “The Army and the Economy in Egypt”, Jadaliyya, 23 Aralık 2011, http://www.jadaliyya.com/pages/index/3732/the-army-and-the-economy-in-egypt, (Çevrimiçi), 15 Mayıs 2016.

[7] Ayesha Siddiqa, Military, Inc.: Inside Pakistan’s Military Economy, Karachi: Oxford University Press,, 2007, s. 209.

[8]Aye sha Siddiqa, “Power, Perks, Prestige and Priveleges: Military’s Economic Activities in Pakistan”, The Military as an Economic Actor, Soldier in Business, ss. 124-142, (ed. Jörn Brömmelhörster, Wolf-Christian Paes) London : Palgrave Macmillan, 2003, s. 131.

[9] Rebecca Schiff, Military and Domestic Politics: A Concordance Theory of Civil-Military Relations, London: Routledge, 2009.

[10] Baruch Kimmerling, “Patterns of Militarism in Israel,” European Journal of Sociology, 34 (1993): 199, ss. 200–206.

[11] Frank A.Mora ve Quintan Wiktorowicz, “Economic Reform and the Military: China, Cuba, and Syria in Comparative Perspective”, International Journal of Comparative Sociology, 44 (April 2003): 87– 91, ss: 108–16.

[12] Kevan Harris, “The Rise of the Subcontractor State: Politics of Pseudo-Privatization in the Islamic Republic of Iran,” International Journal of Middle East Studies, 45, no. 1 (2013): ss. 45–70.

[13] Ali Alfoneh, Iran Unveiled: How the Revolutionary Guards Is Transforming Iran from Theocracy Into Military Dictatorship, Washington, D.C.: AEI Press, 2013.

[14] Saeid Golkar, “Paramilitarization of the Economy: The Case of Iran’s Basij,” Armed Forces and Society, 38 (April 2009): ss. 625–48.

[15] Ahmet İnsel’e göre TSK günümüzde halen pretoryen bir zümre olarak yapılanmıştır. (İnsel, Ahmet, “Bir Toplumsal Sınıf Olarak Türk Silahlı Kuvvetleri”, der. Ahmet İnsel ve Ali Bayramoğlu, Bir Zümre Bir Parti, Türkiye’de Ordu, Birikim’den Seçmeler:2, İstanbul, Birikim Yayınları, 2004, s.56. (Pretoryenizm: Askerlerin fiili güç kullanımı veya tehdidi ile toplumda bağımsız bir siyasi güç haline gelmeleri. Pretoryenizmin bu tanımı için bkz, Örs, Birsen, Türkiye’de Askeri Müdahaleler (Bir Açıklama Modeli), İstanbul, Der Yayınları. 1996. s.7.

[16] İdris Küçükömer, Düzenin Yabancılaşması, İstanbul, Bağlam Yayınları, 2002, s. 115-117.

[17] “Cemal Madanoğlu’nun Cumhuriyet Senatosu’nda yaptığı konuşma”, Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 47, 51. Birleşim: 13 Haziran 1968.

[18] Ayşe Gül Altınay, The Myth of the Military-Nation: Militarism, Gender, and Education in Turkey, New York: Palgrave Macmillan, 2004, ss. 2–3.

[19] Robert A. Dahl, Demokrasi ve Eleştirileri, çev. Levent Köker, Ankara, Türk Siyasi İlimler Derneği- Türk Demokrasi Vakfı Yayını, 1993, s. 311.

Kaynak: https://vicdaniret.org/militarizmin-oteki-yuzu-askeri-sirketler-abdullah-kokturk/20-08-2019