Tweet

Pakistan’ın Askeri Ekonomisi

Pakistanda ordunun dört askeri işletme grubu faaliyet göstermektedir. Bunlar; Fauji Vakfı (FF), Ordu Refah Vakfı (AWT), Shaheen Vakfı (SF) ve Bahria Vakfıdır (BF). Bunlar aynı zamanda ülkedeki en büyük ticari şirketler arasındadır.

1954’te kurulmuş olan Fauji Vakfı (FF), emekli personel ve ailelerine sağlık, eğitim ve istihdam olanakları sağlamaktadır. FF, sağlık hizmeti sağlamak için gereken altyapıyı inşa etmek için ticari girişimlerinden elde ettiği karı kullanmaktadır. Sağlık alanında, 11 hastane, 23 tıp merkezi, 31 sabit dispanser ve 41 mobil dispanser işletmektedir. FF ayrıca eğitim için okullar ve eğitim merkezleri yönetmektedir. Yaklaşık 40.000 öğrencinin bulunduğu 90 okul ve kolej, ayrıca erkekler için dokuz teknik eğitim merkezi ve kadınlar için dikiş eğitimi veren 66 meslek merkezi işletmektedir.[7] FF, 13 bin çalışanı ile emekli asker personel için istihdam yaratmaktadır. Fauji Vakfı’na ait 4 şeker fabrikası, mısır, gübre, çimento ve propilen fabrikaları, doğal gaz dağıtım tesisleri ve yazılım şirketleri mevcuttur.

1971’de kurulmuş ve 1977’de faaliyete başlamış olan Ordu Refah Vakfı (AWT), 16.000 dönüm devlet arazisi üzerinde 4 çiftlik (ayrıca bir adet balık üretme çiftliği), pirinç, çimento, magnezit, ayakkabı, ilaç, yün ve şeker fabrikaları, seyahat acenteleri, AWT ticaret plazaları (üç bina), ordu pazarları, banka, leasing şirketi, sigorta, havacılık, enerji ve inşaat şirketleri bulunmakta. Bu şirketlerde 5.000 emekli personel istihdam edilmektedir.

1977 yılında ağırlıklı olarak Pakistan Hava Kuvvetleri aracılığı ile kurulan Shaheen Vakfı (SF), hava yolu şirketi, havalimanları işletmesi, havacılık kargo hizmetleri, sigorta kablolu tv ve bilgi teknolojileri şirketleri ile tekstil şirketlerini işletmektedir.

Pakistan Donanması da 1981 yılında Bahria Vakfı’nı (BF) kurmuştur. Bahria Vakfı, Fetih Ticaret Ajansı, Bahria İnşaat, Bahria Seyahat ve İşe Alma Ajansı, Bahria Boya, Bahria Derin Deniz Balıkçılığı Bahria Kompleksleri (alışveriş / ofis binası), Bahria Konut, Deniz Tarama ve gemi söküm işletmesi, Bahria Dalış ve Kurtarma, Uluslararası Bahria Üniversitesi, Bahria Denizcilik, Bahria Kıyı Hizmetleri, Bahria Güvenlik Hizmetleri, Bahria İkram Hizmetleri, Bahria Tarım, Bahria Holding (yatırım programları), Bahria Liman Hizmetleri ve Bahria Ekmekçilik işletmeleri yönetmektedir.

Bütün bu askeri işletmeler, demokratik kurumların içsel zayıflığı ve devam eden iç politik kargaşaya bağlı olarak yeterli olarak denetlenmemektedir. Hesap verilebilirliğin diğer geç modernleşen ülkeler gibi Pakistan parlamento sisteminin de güçlü yönlerinden biri olmaması askeri şirketlerin kontrolünü zorlaştırmaktadır. Ayrıca diğer kurumlar daha çok yozlaştığından halk arasında ordu her zaman daha temiz ve güvenilir olarak kabul görmektedir. Siyasi liderler de, gerektiğinde muhaliflere karşı kullanacakları bu gücü karşılarına almak istememektedirler. İki kez Başbakanlık yapan Benazir Butto bile orduyu kontrol edemediğini itiraf etmiş ancak Shaheen Vakfı (SF) ile birlikte bir radyo ve uydu televizyon kanalı kurmakla suçlanan kocasının Hava Kuvvetleri ile olan ticari bağlantıları hakkında yorum yapmaktan kaçınmıştır. Ülkenin önemli dini partilerinden biri olan Cemaat-i İslami Partisinin de ordunun askeri şirketleri hakkındaki görüşü olumludur. Onlar bu tür girişimlerin toplumu ve orduyu güçlendirdiğini belirtmektedir. Bu durum uzun zamandır güvenilir kurumlardan yoksun bırakılmış bir toplumun trajedisini de yansıtmaktadır.[8]