Tweet

Askeriyenin İktisadi Görünümü Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK)-2

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV): Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu(382) ile milli harp sanayinin geliştirilmesi, yeni harp sanayi dallarının kurulması, harp silah araç ve gereçlerinin satın alınması suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin savaş gücünün artırılmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulan vakfın kurucuları Milli Savunma Bakanı, genelkurmay ikinci başkanı, MSB müsteşarı ve SSM müsteşarıdır.

TSKGV bir vakıf olması dolayısıyla Sayıştay denetimine tabi değildir.(383) Bu vakfın denetlenmesi ancak Sayıştay Kanununun 45. Maddesindeki uyarınca TBMM’den bu yönde talep gelmesiyle ve talep çerçevesiyle sınırlı olmak üzere yapılabilir.

Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK): OYAK Kanunla(384) TSK mensuplarına kanunda gösterilen sosyal yardımları sağlamak üzere kurulmuştur.

Kuruluş kanununa göre özel hukuk hükümlerine tabidir, mali ve idari bakımdan özerktir ve tüzel kişiliğe sahiptir. OYAK bu özellikleri ile Sayıştay’ın denetimine tabi kurumların parametrelerine sahip değildir.

Ancak merkezi yönetim kapsamındaki bir kamu idaresi olan MSB’na bağlı olması denetim için bir gerekçe olabilir. Ancak MSB teşkilat ağacı içinde bağlı kuruluşlar arasında SSM gösterilmişken OYAK görünmemektedir.

(385) OYAK’ın bu nedenle Sayıştay tarafından denetimi ancak TSKGV örneğinde olduğu gibi TBMM’nin özel talebi ile mümkün görünmektedir.

4.7.3 Sayıştay Denetiminin Niteliği

Sayıştay düzenlilik ve performans denetimi yapmaktadır. Düzenlilik denetimi mali denetim ve uygunluk denetiminden oluşmaktadır. Mali denetim, kamu idarelerinin

*-382 RGT 25.06.1987, RGN 19498, Kanun No 3388

*-383ALTAY Uğur, ‘Türkiye’de Askeri harcamaların denetiminde Yeni Sayıştay Kanununun Getirdiği Açılımlar’, Dış Denetim, Ocak-Şubat-Mart 2011, s 301

*-384RGT 09.01.1961, RGN 10702, Kanun No 205

*-385Milli Savunma Bakanlığı, http://www.msb.gov.tr/anasayfa/phpscr/Teskilat.htm, erişim 03.10.2013

hesap ve işlemleri ile mali faaliyet, mali yönetim ve kontrol sistemlerinin değerlendirme sonuçları esas alınarak mali rapor ve tablolarının güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin denetimi ifade etmektedir.

Uygunluk denetimi ise kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesidir. Performans denetimi, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesidir.

 Sayıştay ve denetçisi bu denetimleri idarelerle doğrudan yazışarak belge, defter ve kayıtları görerek gerektiğinde isteyerek her derece ve sınıftan memurdan sözlü bilgi alarak gerektiğinde bilirkişi ve uzman çalıştırarak mal, hizmet, iş ve nesneleri yerinde görerek yapabilir. Burada sayılan denetim teknikleri sayesinde daha önceden masa başında yapılan askeri kurum denetimlerinin artık yerinde, fiilen denetlenecek olması askeri vesayetin kırılması açısından da önemlidir.(386) Bu denetim tekniklerinin kullanılabilir olması denetim yetkisinin bir anlamda genişlemesi etkisini yaratır.

Yerinde denetim tekniği kullanılabildiği yerlerde etkili sonuçlar verecektir. Performans denetimi konusunda yapılacak Sayıştay Denetiminin oldukça sınırlı kalacağı anlaşılmaktadır. Zira en başta Sayıştay’ın idarelerce belirlenen hedef ve göstergelerin kendisini denetleme imkânı bulunmamaktadır.

Sayıştay ancak idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarını denetleyecektir. Sayıştay gizli belgelere ulaşmak bakımından bir sınırlamaya tabi tutulmamıştır.

Ancak ulaştığı savunma politikası ve askeri politikaya uygun olarak belirlenmeyen hedef ve göstergelerle ilgili bir denetim yapamayacaktır.

Savunma Politikası ve Askeri Politikanın kendisine ilişkin Sayıştay’ın bir denetim yetkisi yoksa da, bu politikaların gerçekleştirilmesine ilişkin daha alt hedef, öncelik, stratejilerle ilgili bir denetim yetkisi olmalıdır.

Alt ölçekli bu belgeler genellikle bürokratlarca hazırlanan uygulama belgeleridir. Bu belgelerdeki hedeflerin göstergelerin bir dış mali denetime tabi olması yerinde olacaktır.

*-386KEMAL Lale, ‘Zayıf kalan Meclis İradesi: Yeni Sayıştay Yasasında Askeri Harcamaların Denetimi Sorunu’, TESEV Yayınları, Temmuz 2012, s. 34

Kaynak: T.C. İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU ANABİLİM DALI KAMU HUKUKU YÜKSEK LİSANS PROGRAMI SİLAHLI KUVVETLERİN SİVİL DENETİMİ (HUKUKİ VE SİYASİ ARAÇLAR)

Yüksek Lisans Tezi

Ahmet Faruk Güneş

1150Y78204

Danışman: Prof Dr. Mustafa Erdoğan

İstanbul, Ocak 2014