Tweet

Askeriyenin İktisadi Görünümü Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK)

1960 askeri cunta darbesinin bir ürünü olan OYAK, darbenin hemen ertesinde ordu mensuplarının istikballerini daha iyi teminat altına alma gerekçesiyle kurulmuştur.

(279) 1960 darbesinin sermayeyi militaristleşmesinin bir görünümüdür.(280) Ordu Yardımlaşma Kurumunun konumu hukuken ne olursa olsun insanlar üzerindeki algısı bunun askeriyenin bir kurumu olduğudur.

(281) Kurumun hem özel hukuk, hem de kamu hukuku boyutları bulunmaktadır. Bir yandan kurumun özel hukuk hükümlerine tabi olduğu belirtilirken Kanunun 37. maddesinde ise kurumun her çeşit malları ile gelir ve alacaklarının, devlet malları hak ve önceliğine sahip olduğu, bunlara karşı suç işleyenlerin devlet mallarına suç işlemiş olacağı belirtilmektedir. OYAK her iki hukuk

*-277 Boğaziçi Kanunu, İstanbul Boğazının öngörünüm alanı olarak adlandırılan bazı bölümlerinde sıkı bir imar düzenini öngörmektedir.

*-278 ÇELİK Seydi, ‘Osmanlıdan Günümüze Devlet ve Asker askeri Bürokrasinin Sistem İçindeki

Yeri’, Birinci Basım, Salyangoz Yayınları, Ocak 2008, Yazar, s. 357-418, Yazar bu ayrıcalık ve yetkileri

kanunlar, kararnameler, tüzükler ve yönetmeliklerle verilenler olarak incelemiştir.

*-279 Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu, RGT 09.01.1961, RGN 10702, Kanun No 205, Kanunungerekçesinden, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MBK_/d00/c005/mbk_00005069ss0202.pdf s 1280BALCI, a.g.e., s..64

*-281GÖKTAŞ ve GÜLBAY, a.g.e., Mustafa Erdoğan söyleşisi, s 216

türünün avantajlarından faydalanma hakkına sahiptir. Üyeleri ile ilişkileri Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin görev ve yetki alanına sokulmuştur.(282)

OYAK üyeleri TSK kadrolarında görevli subay, astsubay ve askeri memurlardır. Bunlariçin üyelik zorunludur. Yedeksubaylar geçici üyedirler. 50 ila 100 üyesi bulunanTemsilciler Kurulu tamamen askerlerden oluşmaktadır. 40 kişilik genel kurulda dasadece 9 sivil üye bulunmaktadır.

Yasada 7 kişilik yönetim kurulunun 3 kişisi asker olarak tespit edilmiştir. İşlevsel olarak bakıldığında OYAK aynı zamanda; zorunlu bir tasarruf kurumu, ek sosyal güvenlik ve hizmet kurumu ve bir holding kuruluşudur.

Üye yapısı, karar organlarının yapısı ve ana faaliyet alanı göz önüne alındığında, OYAK’nu öncelikle bir “askeri holding” olarak tanımlamak doğru olacaktır.(283) OYAK bazı yasal ayrıcalıklardan yaralanmaktadır. Bunlardan birincisi, vergi muafiyetleridir. OYAK’na bağlı şirketler vergilerini ödemekle birlikte OYAK’nun kendisi her türlü vergiden muaftır. İkincisi, üyelerin ücretlerinden yapılan zorunlu kesintiler sıcak para kaynağıdır.

 Yedek subay maaşlarından yapılan kesintilerin hiçbir hizmet karşılığı yoktur. Buna ek olarak, yapılan kesintilere verilen nema 1990’ların ortalarına kadar enflasyon altında tutulmuştur. Üçüncüsü, OYAK mallarının “devlet malı statüsünde” olması haczedilemeyecekleri anlamına gelmektedir.

Dördüncü olarak da, üyeleriyle olan ilişkileri askeri idari yargı yetkisine alınmıştır.(284) Bu imtiyazlar dışında devletten ilave destekler de görmektedir. 1980’lerin başında batma durumuna gelen iki şirketini Ziraat Bankasına devretmiştir. Doğrusu bu batıklar kamu tarafından devralınmıştır. Buna benzer başka olaylar da bulunmaktadır.

 Zor durumda olan OYAK şirketlerini devlet kurtarırken devlet krize girdiğinde finans sektöründeki şirketleri sayesinde aynı OYAK bu durumdan kendi lehine istifade etmekte sakınca görmemiştir.

(285) Dolayısıyla devletten her durumda azami istifade eden en ziyade müsaadeye mazhar kurum pozisyonu değişiklik göstermemektedir.

Yasal imkânları, en ziyade müsaadeye mazhar kurum pozisyonu, askeri yapısı, askeri yapının getirdiği itibar ve dokunulmazlık çeşitli sorunlara yol açmıştır. Askeri İktisadi

*- 282 AKÇA İsmet, ‘Türkiye’de Askeri-İktisadi Yapı, Durum: Sorunlar, Çözümler’, TESEV Yayınları,

Haziran 2010, s. 8

*-283 AKÇA, a.g.e., s. 9

*-284AKÇA, a.g.e., s. 10

*-285A.g.e. s 11, 12

bir aktör olarak mevcudiyeti demokrasiye ve piyasa ekonomisine aykırıdır. Askeriyeye sağladığı ilave mali katkılarla askeriyenin kapalı toplum karakterini desteklemektedir.

Askeriye içinde subayları daha fazla destekleyerek askeriyeyi parçalayıcı bir etki göstermektedir. Askeriye sosyoekonomik iktidar ilişkilerinin tarafı durumuna düşmektedir.(286)

Askeriyenin sivil kontrolünün sağlanması için askeri iktisadi bir varlığın olmadığı bir durum en iyi duruma tekabül etmektedir.

 OYAK konusunda yapılması gereken aslında ortadadır. OYAK’nun imtiyazları kaldırılmalı, OYAK ve üyeleri arasındaki anlaşmazlıklar sivil yargının konusu olmalı, belli bir zaman diliminde de tamamen tasfiye edilmelidir.

*-286a.g.e. 13, 14